Komünist Manifesto

Komünist Parti Manifestosu'nun, Bakunin'in çevirdiği ilk Rusça basımı altmışların başında Kolokol'un basımevinden çıkmıştı. O sıralar Batı bunda (Manifesto'nun Rusça basımında) yalnızca bir yazınsal ilginçlik görebilirdi. Bugünse böyle bir düşünce olanaksız. O sıralarda (Aralık 1847) proletarya deviniminin alanın henüz ne denli dar olduğunu en açık biçimde Manifesto'nun son bölümü gösteriyor: Komünistlerin Değişik Ülkelerdeki Değişik Muhalefet Partilerine Göre Konumu. Burada tam da Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri eksik. Dönem Rusya'nın tüm Avrupa gericiliğinin son büyük yedeğini oluşturuduğu, Amerika Birleşik Devletleri'nin göç yoluyla Avrupa proletaryasının güç artıklarını emdiği dönemdi.